تعیین مناسب ترین روش اندازه گیری پوشش تاجی در چمنزارهای ناحیه خزری

برای دستیابی به برآورد دقیق پارامترهای کمی جوامع گیاهی، ناگزیر از مقایسه کارایی روشهای اندازه گیری می باشیم. انتخاب هریک از روشهای اندازه گیری پوشش گیاهی جهت برآورد نمونه ای هر پارامتر مستلزم مقایسه این روشها از نظر کارایی نمونه گیری است. این مطالعه جهت تعیین مناسبترین روش اندازه گیری پوشش تاجی در چمنزارهای ناحیه خزری در دو تیپ شبدر - گاستریدیوم و پوآ - فستوکا در بخش بند پی شهرستان بابل به اجرا درآمد. پنج روش اندازه گیری پوشش تاجی عبارتند از روش تخمین (به کمک پلاتهای یک متر مربعی مشبک)، ترانسکت خطی، ترانسکت نقطه ای، قدم - نقطه و قاب ده نقطه ای ، تیمارهای مورد مقایسه بوده که از هر تیمار در هر منطقه تحت مطالعه، 100 نمونه در امتداد 10 ترانسکت به روش سیستماتیک - تصادفی تهیه گردید. درصد پوشش تاجی هرگونه، در روش تخمین با شمارش تعداد سلولهایی (10*10 سانتی متر) که گیاه در آن واقع شده بود، تعیین گردید در روش ترانسکت خطی، طولی از گیاهان که زیر ترانسکت های 10 متری واقع شده بود، اندازه گیری شد و در روشهای نقطه ای. درصد پوشش گونه ها براساس نسبت تعداد نقاط برخورد یافته به گیاهان به تعداد کل نقاط بدست آمد. زمان پیمایش بین نقاط نمونه گیری، زمان استقرار پلاتها و ترانسکت ها و نیز برآورد پوشش تاجی فرمهای رویشی در حین نمونه برداری ثبت گردید. داده های درصد پوشش تاجی گونه ها، درصد پوشش تاجی کل، لاشبرگ و سنگریزه که دارای پراکنش نرمالی بودند در قالب طرح کاملا تصادفی تجزیه واریانس شدند. کارایی آماری و تعداد نمونه لازم برای رسیدن به دقتی یکسان، برای روشهای مختلف محاسبه شده، و به همراه زمان صرف شده در نمونه گیری، به عنوان معیار مقایسه روشهای تحت مطالعه مدنظر قرار گرفتند. نتایج تحقیق حاضر نشان داده است که در هر دو تیپ تحت مطالعه سه روش نقطه ای، از کارایی آماری بیشتری برخوردار بوده و نیز به تعداد نمونه کمتری بمنظور برآورد پوشش تاجی گونه ها را کمتر (اریبی منفی) از روشهای نقطه ای برآورد می نمایند. روش ترانسکت خطی به دلیل انبوهی پوشش چمنزار، وقت گیرترین روش اندازه گیری بوده و از کارایی قابل قبولی نیز برخوردار نمی باشد. روش تخمین به کمک پلات اگرچه سریع و آسان است، اما دقت برآورد آن بیش از هر چیز به میزان تجربه کارشناس بستگی دارد و در صورتی که در اندازه گیری پوشش نیازمند دقت بالایی نباشیم، می توان از این روش سود جست. در بین روشهای نقطه ای، در تیپ شبدر - گاستریدیوم، روش قاب ده نقطه ای و در تیپ پوآ _ فستوکا دو روش قاب ده نقطه ای و قدم نقطه از بالاترین کارایی آماری در برآورد درصد پوشش تاجی برخوردار بوده و کاربردشان در اندازه گیری پوشش تاجی گیاهان توصیه می شود.